دامین‌ها به عنوان پایه‌ای‌ترین بخش از هر وب‌سایت و برند آنلاین، چرخه حیات مشخصی دارند که قوانین آن توسط موسسه ICANN (Internet Corporation for Assigned Names and Numbers) تعیین می‌شود. در این مقاله، به بررسی جزئیات چرخه حیات دامین‌های بین‌المللی و ملی (ایران) پرداخته می‌شود.
در این مرحله، دامین هنوز توسط هیچ فرد یا سازمانی ثبت نشده است و برای ثبت توسط عموم آزاد است. افرادی که قصد ثبت دامین جدید دارند، می‌توانند با مراجعه به شرکت‌های ثبت دامین (Registrar) و پرداخت هزینه مربوطه، نام دامین مورد نظر خود را انتخاب و ثبت کنند. در این مرحله، هیچ محدودیتی برای نام دامین وجود ندارد، مگر اینکه آن نام قبلاً توسط فرد دیگری ثبت شده باشد.
پس از ثبت دامین، دامین وارد وضعیت "فعال" یا "Active" می‌شود. در این وضعیت، مالک دامین به طور کامل اختیار استفاده از دامین را دارد و می‌تواند آن را برای وب‌سایت، ایمیل یا سایر خدمات آنلاین استفاده کند. در این مرحله، دامین معتبر است و مالک می‌تواند در هر زمان دامین خود را تمدید کند. مدت تمدید به انتهای مدت اعتبار دامین اضافه می‌شود، اما این مدت زمان نمی‌تواند بیش از 10 سال از تاریخ جاری باشد. به عنوان مثال، اگر دامین‌ای 8 سال اعتبار داشته باشد، مالک تنها می‌تواند آن را تا 2 سال دیگر تمدید کند.
در صورتی که مالک دامین در دوره "فعال" دامین خود را تمدید نکند، دامین وارد مرحله "منقضی" یا "Expired" می‌شود. در این دوره، دامین غیر فعال می‌شود و خدمات مرتبط با دامین (مانند وب‌سایت و ایمیل) به طور موقت قطع خواهند شد. اما همچنان امکان تمدید دامین وجود دارد. مالک دامین می‌تواند با پرداخت هزینه تمدید، دامین خود را مجدداً به حالت "فعال" بازگرداند.
اگر دامین در دوره "منقضی" تمدید نشود، وارد مرحله‌ای به نام "دوره بازخرید" یا "Redemption Grace Period" می‌شود. این مرحله معمولاً 30 روز طول می‌کشد و دامین همچنان غیر فعال است. در این دوره، تمدید دامین تنها توسط مالک دامین و با پرداخت جریمه‌ای معمولاً حدود 120 دلار امکان‌پذیر است. این جریمه به علاوه هزینه تمدید دامین دریافت می‌شود و هدف آن، تشویق مالک به تمدید به موقع دامین است.
پس از پایان دوره بازخرید، دامین وارد دوره حذف یا "Pending Deletion" می‌شود. این دوره معمولاً 5 روز طول می‌کشد و حتی مالک دامین نیز نمی‌تواند آن را تمدید کند. پس از پایان این دوره، دامین مجدداً برای ثبت آزاد می‌شود و هر کسی می‌تواند آن را به نام خود ثبت کند. این مرحله در واقع آخرین مرحله قبل از بازگشت دامین به وضعیت "آزاد" است.
دامین‌های ملی ایران با پسوند ".ir" تحت قوانین پژوهشگاه دانش‌های بنیادی (مرکز ثبت دامین‌های ملی ایران) مدیریت می‌شوند. این دامین‌ها چرخه حیات مشابهی با دامین‌های بین‌المللی دارند، اما با تفاوت‌هایی در برخی مراحل.
در این مرحله، دامین‌های ".ir" برای ثبت توسط عموم آزاد هستند و افراد می‌توانند با پرداخت هزینه‌ای مشخص، دامین را به نام خود ثبت کنند. مانند دامین‌های بین‌المللی، در این مرحله محدودیتی برای ثبت دامین وجود ندارد مگر اینکه آن نام قبلاً توسط دیگری ثبت شده باشد.
دامین‌های ".ir" پس از ثبت وارد مرحله "فعال" می‌شوند. در این مرحله، مالک دامین می‌تواند از دامین خود برای ایجاد وب‌سایت یا سایر خدمات آنلاین استفاده کند. تمدید دامین در این مرحله امکان‌پذیر است و مدت تمدید به مدت اعتبار دامین اضافه می‌شود. اما برخلاف دامین‌های بین‌المللی که تا 10 سال قابل تمدید هستند، دامین‌های ".ir" تا حداکثر 5 سال از تاریخ جاری قابل تمدید می‌باشند.
در صورتی که دامین در دوره "فعال" تمدید نشود، وارد مرحله "منقضی" یا "Expired" می‌شود. این دوره برای دامین‌های ".ir" معمولاً 30 روز طول می‌کشد. در طول این دوره، دامین غیر فعال می‌شود، اما مالک همچنان می‌تواند دامین را با پرداخت هزینه تمدید به حالت "فعال" بازگرداند.
اگر دامین در دوره "منقضی" تمدید نشود، وارد مرحله‌ای به نام "دوره قفل" یا "Lock" می‌شود. این مرحله 30 روز طول می‌کشد و مالک دامین می‌تواند با پرداخت جریمه‌ای معادل 120,000 ریال (تقریباً 12 دلار)، دامین خود را تمدید کند. اگر دامین در این مرحله نیز تمدید نشود، دامین برای ثبت مجدد توسط عموم آزاد خواهد شد.
چرخه حیات دامین‌ها یکی از مهم‌ترین مباحث مرتبط با مدیریت وب‌سایت‌ها است. با آگاهی از مراحل مختلف چرخه حیات دامین‌ها، صاحبان دامین می‌توانند از خطرات از دست دادن دامین خود جلوگیری کرده و دامین‌های خود را به‌موقع تمدید کنند.
چرخه حیات دامین‌ها، چه بین‌المللی و چه ملی، اهمیت بسیار زیادی در مدیریت وب‌سایت‌ها دارد. دامین‌های ".ir" و بین‌المللی تفاوت‌های مشخصی دارند که باید مورد توجه قرار گیرند. اگر دامین‌ای دارید، همیشه مراقب تاریخ‌های تمدید و مراحل مختلف چرخه حیات آن باشید تا از از دست دادن دامین خود جلوگیری کنید.